Kunnen we AI vertrouwen?
Artificial Intelligence (AI) wordt steeds vanzelfsprekender in ons dagelijks leven. Van slimme assistenten op onze telefoons tot chatbots zoals ChatGPT, we zijn omgeven door kunstmatige intelligentie. Naarmate we AI meer gebruiken en er vaker op vertrouwen, ontstaat er een belangrijke vraag: kunnen we AI wel echt vertrouwen?
Wij vonden het tijd om eens uitgebreid in te gaan op wat je wél en vooral níét zomaar moet geloven als het om AI - en in het bijzonder chatbots zoals ChatGPT - gaat.
Waarom vertrouwen we AI eigenlijk?
AI verwijst naar systemen die taken uitvoeren die normaal gesproken menselijke intelligentie vereisen, zoals leren, redeneren en taalgebruik. ChatGPT is zo'n voorbeeld, een chatbot ontwikkeld door OpenAI die onder andere razendsnel allerlei vragen kan beantwoorden. Mensen vertrouwen AI gemakkelijk omdat het snel en overtuigend klinkt. Maar juist dat gemak kan verraderlijk zijn.
De antwoorden van AI voelen betrouwbaar aan omdat ze direct beschikbaar zijn en in duidelijke taal geformuleerd worden. Bovendien klinkt een chatbot vaak net zo autoritair als een menselijke expert, waardoor we geneigd zijn om deze antwoorden als waarheid te accepteren. Maar AI heeft hier een belangrijke beperking: het heeft geen begrip van wat het werkelijk zegt.
Het grote gevaar van chatbots zoals ChatGPT is precies die overtuigende manier waarop ze antwoorden geven. Dat zorgt ervoor dat gebruikers denken: “Dit klinkt logisch, dus het zal wel kloppen.” Helaas klopt dat vaak niet. AI geeft soms antwoorden die helemaal niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit gebeurt omdat AI niet werkelijk begrijpt wat het zegt; het maakt gebruik van patronen en waarschijnlijkheden. Zo kan het gebeuren dat een chatbot volledig verzonnen informatie geeft, die tóch heel geloofwaardig overkomt. Dit probleem ontstaat omdat AI getraind wordt op enorme hoeveelheden internetdata, waarin ook foute of achterhaalde informatie staat. Hierdoor komt het geregeld voor dat de antwoorden die AI geeft, simpelweg niet kloppen.
Waarom maakt AI eigenlijk fouten?
AI zoals ChatGPT maakt fouten omdat het, ondanks zijn indrukwekkende prestaties, geen menselijke intelligentie bezit. AI begrijpt niet werkelijk wat waarheid betekent. Het systeem genereert antwoorden op basis van statistische verbanden, zonder daadwerkelijk begrip of context. Een voorbeeld hiervan is wat AI-experts 'hallucinatie' noemen: wanneer een chatbot niet exact weet wat het juiste antwoord is, verzint het soms zelf iets wat logisch klinkt, maar feitelijk incorrect is. Dit is vooral gevaarlijk bij specifieke onderwerpen waar weinig informatie beschikbaar is. AI lijkt dan deskundig, terwijl het pure fantasie kan zijn. Gek, hè?
Wanneer we te veel vertrouwen op AI, ontstaan er risico’s. We lopen dan bijvoorbeeld gevaar om onbewust foutieve informatie te verspreiden omdat we denken dat deze correct is. Ook kunnen kwaadwillenden AI gebruiken om overtuigend klinkende desinformatie te verspreiden. Daarnaast maakt ons blind vertrouwen in AI ons minder kritisch. We wennen aan makkelijke antwoorden en controleren steeds minder zelf of iets klopt. Dit is niet alleen gevaarlijk voor de individuele gebruiker, maar heeft ook maatschappelijke gevolgen, zoals een afname van kritisch denken en toenemende verwarring over wat nu écht waar is. Dat moeten we eigenlijk niet willen.
Hoe ga je kritisch om met AI?
Het is belangrijk om AI niet als een absolute bron van waarheid te beschouwen, maar als hulpmiddel. Kritisch blijven betekent bijvoorbeeld dat je informatie altijd checkt met meerdere betrouwbare bronnen, vooral wanneer de antwoorden van AI te mooi lijken om waar te zijn. Probeer ook bewust te blijven van de beperkingen van AI. Realiseer je dat AI geen echte kennis of begrip heeft, maar slechts statistische verbanden legt. Zo blijf je alert en voorkom je dat je zomaar foutieve informatie aanneemt.
Ondanks de genoemde risico's, moeten we ook eerlijk toegeven dat AI zoals ChatGPT extreem waardevol is. AI helpt bijvoorbeeld sneller antwoorden te vinden, inspiratie op te doen of alledaagse taken makkelijker te maken. AI heeft absoluut zijn nut bewezen en maakt ons leven in ieder geval een stuk makkelijker, daar zijn we het bij Guyiday allemaal over eens. Maar dit betekent niet dat we AI blindelings moeten volgen. Het is belangrijk om te beseffen dat AI altijd een hulpmiddel blijft en geen vervanging van menselijk oordeel. Vooral bij complexe en belangrijke beslissingen moet er altijd een menselijk oordeel zijn dat de uitkomsten van AI controleert.
Waarom menselijke controle essentieel blijft
Menselijke controle blijft cruciaal in verantwoord gebruik van AI. Dit geldt vooral voor gevoelige gebieden zoals gezondheidszorg, juridische kwesties of financiële beslissingen. AI kan suggesties geven of ondersteuning bieden, maar uiteindelijk zijn mensen verantwoordelijk voor de interpretatie en toepassing van deze informatie. Door menselijk toezicht blijft AI betrouwbaar en voorkom je dat er schadelijke gevolgen ontstaan door verkeerde interpretaties of toepassing van AI-resultaten.
Tot slot is het goed om nog eens te benadrukken dat AI bedoeld is om onze intelligentie aan te vullen, niet om deze volledig te vervangen. Zie AI vooral als ondersteuning bij taken, een inspiratiebron voor nieuwe ideeën en inzichten, maar niet als ultieme waarheid.
Dus, kunnen we AI vertrouwen?
De vraag of we AI kunnen vertrouwen, kent geen simpele ja of nee. We kunnen AI vertrouwen als praktisch hulpmiddel dat veel zaken gemakkelijker maakt. Tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat AI soms fouten maakt en ook niet alles weet, al zou je soms zeggen van wel. Blijf vooral zelf nadenken, controleren en ben je bewust van de grenzen van deze fascinerende technologie.
